HOME
19e Eeuw
Verder --->
<--- Terug
De Aardappeleters
Vincent van Gogh
1885
Koffiepiksters
Isaac Israels
1886
Bedrijvigheid aan de Haringkade te Scheveningen (1895),
Floris Arntzenius
De maaltijd van de armen was zeer eenzijdig en bestond vooral uit roggebrood en aardappelen. De goedkope aardappelen werden soms vermengd met wat groente of met een beetje vet of met wat peper en azijn.
Vaak kwam het voor dat het voedsel van slechte kwaliteit was. In 1862 wezen Amsterdamse keurmeesters er in hun jaarverslag op dat het onvoorstelbaar was wat er in sommige volksbuurten werd verkocht en opgegeten.

‘De maag en de darmen worden daardoor bovenmatig uitgezet en er wordt van de afscheidende klieren veel meer arbeid gevorderd dan door het gebruik van meer voedzame en gemakkelijker verteerbare spijzen. De dikke klierbuiken, die te meer uitkomen door de magerheid der overige lichaamsdelen, tonen dit duidelijk aan’. Die ‘dikke klierbuiken’ waren ‘hongerbuiken’.
Aldus, de kritiek op het eten van aardappelen.
Medium: verf op doek

Eeuwenlang werd de op zee gevangen vis op het strand van Scheveningen in het openbaar verhandeld via de visafslag. Wanneer de schepen terugkwamen van de vangst werden de eigenaren op de hoogte gesteld en werd door 'klinkers' of 'omroepers' de bevolking gewaarschuwd. De kooplieden en de koopvrouwen wisten dan op welk uur de visafslag zou plaatsvinden.
Als de klok van de 'Oude Kerk' op het aangekondigde uur sloeg, liepen de kooplustigen achter de afslager aan naar het strand, waar geloot werd welke schuiten het eerst aan de beurt zouden komen. De vangst werd in manden naar het strand gedragen. De fijnere vissoorten werden netjes op het zand uitgespreid. Schol, scharren enz. bleven in de manden.
De afslager ofwel de stokhouder wees een partij vis aan en noemde een prijs, die hij naar beneden liet zakken. De viskopers konden bij de prijs, die zij wilden betalen, "mijn" roepen en dan was de partij gekocht.
Scheveningen was eeuwen lang de hoofdmarkt van de verse vis van geheel Holland en was ook voor vissers en kooplieden uit naburige kustdorpen aantrekkelijk.
Na de aanleg van de haven van Scheveningen werd de visafslag de eerste jaren op de kade gehouden. Maar elk jaar groeide de behoefte aan een flinke vishal
Koffiepiksters waren vrouwen die in zogeheten 'koffie verlezerijen' de partijen uit Indonesië geïmporteerde koffiebonen nakeken en de slechte exemplaren uitselecteerden. Het sobere, hardwerkende bestaan van deze arbeidsters wordt geaccentueerd door het grauwe en gedempte kleurgebruik. De in parallelle rijen, aan lange tafels gezeten vrouwen lijken sterk op elkaar, alsof ze geen eigen identiteit hebben en slechts levende werktuigen zijn.
Dat het voedsel in dit kunstwerk koffie is niet zomaar. Voor de 19e eeuw was koffie vanwege zijn hoge prijs alleen nog maar een drank voor de rijke. Koffie was in die tijd een statussymbool. In de 19e eeuw daalde de prijs van koffie en werd het betaalbaar voor iedereen.
Lees meer -->
Lees meer -->
Lees meer -->